İşletmelerde ki Stok Maliyetleri

Bir işletmenin olmazsa olmazlarından birisi de stok bulundurma zorunluluğudur. Hiçbir işletme stoklarında yedek ve sarf malzeme bulundurmadan çalışamaz. Burada en önemli durum hangi malzemelerin yedekleri tutulmalı ve ne kadar tutulması gerektiğidir. Bir malzemenin yurtiçinden mi yurtdışından mı tedarik edileceği önemlidir. Çünkü yurtdışından temin edilecek malzemelerin normal şartlarda işletmeye gelmesi 8 ile 12 hafta arasında değişmektedir. Bundan dolayıdır ki bu tür malzemelerin ambarda tutulması, gerektiğinde çekilip kullanılması ve yenisinin hemen tedarik edilmesi gerekmektedir.

Yedek tutulacak yer ile ilgili o yerin sorumlusu/amiri ile de görüşerek ve “kayıt altına alarak” yedek malzemeyi ve sayısını belirlemeliyiz (sonradan çıkabilecek sorunlardan dolayı kayıt altına almak önemlidir). Ne kadar gereksiz yedek o kadar stok maliyeti demektir. Diğer taraftan da alınmayan yada zamanında temin edilmeyen her yedek üretim kaybı demektir. Burada en önemli şey denge kurmaktır. Önemli yedeklerde stok kesinlikle sıfıra düşürülmemelidir. Yedek malzemeyi çeken personel hemen yenisini ihtiyaç girmelidir. Stoklar sadece yedek malzemelerden ibaret değildir aynı zamanda sarf malzemelerde bulunmaktadır. Sarf malzemeler işletme içerisinde yapılan işlerde arızanın çözülmesi, istenen bir işin yapılması için gereklidir sarf malzeme eksikliği veya yokluğu yapılacak olan işlerin beklemesine yol açacaktır.

Malzeme ambarının stoklama için gerekli şartları sağlaması stoklanacak malzemenin raf ömrünü uzatacaktır (sıcaklık, rutubet, titreşim, paslanma). Raflara yerleştirilen malzemeler kullanılmak için çekilirken rafa ilk konulan malzemenin ilk çekilmesi gerekmektedir. Yani ilk giren ilk çıkar mantığı, böylece raf ömrünü tamamlamadan son kullanma tarihi yakın olan malzeme kullanılarak çöpe atılması önlenmiş olur ve stok maliyeti azalır. Aynı özelliklere sahip ürünler için farklı kod açtırmak birinin daha sık sirkülasyon olmasına diğerinin ise rafta uzun süre beklemesine yol açabilecek ve stok maliyetlerini arttıracaktır. Stokta malzeme uzun süre bekleyecekse gerekli yağlama, kaplama ve oksitlenmeye karşı naylon vs. ile sarılarak son kullanma tarihine kadar uygun şekilde bekletilir ve stok maliyeti azaltılmış olur. Her ülkenin şartlarına göre stoklarında bulundurmaları gereken malzemeler değişkenlik göstermektedir. Örnek olarak; Alman ürünü bir malzemenin Türkiye’ye getirilmesi yaklaşık 10 hafta civarında iken aynı işi yapan Almanya’daki diğer işletme belki o ürünü birkaç saat içerisinde işletmesine getirtebilmektedir bu da o işletme için stok azaltıcı bir durum olmaktadır. Bur da kaçınılmaz durum teknoloji satan ülkelerle, teknoloji alan ülkeler arasında stok maliyetlerinin farklı olacağıdır.

Bir ürün stokta aylarca veya yıllarca bekleyebilir ama gerektiği zaman malzeme ambarından çekilip yerine takılacak ve görevini yerine getirecektir. Böylece ona verilen paranın karşılığını çalışarak işletmeye kazandıracaktır. Bir malzemenin uzun süre raflarda beklemesi o malzemenin gereksiz olduğunu göstermez. Sonuçta her malzemenin bir ömrü vardır ve çalışma şartlarına göre bu ömür değişkenlik gösterecektir. İmkan olsa da işletmeler stok tutmasa fakat bu uzun bir süre çoğu işletmeler için mümkün olmayacağı görünmektedir.

Barış AVCI

20.02.2012

Tags: işletmelerde stok maliyeti

Category: Makale