Rulman, Yatak Ve Ekipmanları Nasıl Değiştirilir?

Rulman (Bearing) veya rulmanlı yataklar (Bearing housing) dağıldığında/bozulduğuda neler yapılmalı veya yapılmamalı?

            Bir rulmanın dağılıp dağılmadığı veya problem yaratıp yaratmayacağı birkaç gözlemden sonra kolayca ortaya çıkarılabilir.

Bunlar:

• Rulman içerisindeki milin dönmeyerek sıkıştığının görülmesi
• Mil dönmekle birlikte yatak içerisinden normalden çok farklı seslerin gelmesi
• Sıcaklık ve titreşim değerlerinin normalin çok fazla üzerinde olması
• Motor akım değerlerinin anormal yüksek çıkması
• Yatak veya rulmanda gözle görülür parçalanma/kırılma görülmesi
• Yatağın veya rulmanın renk değiştirmesi/koyulaşması

Eğer yukarıda yazılanlardan herhangi biri ile karşılaşılırsa sistemin bu şekilde çalıştırılmaması ve işletmeci ile görüşülerek ve acil olarak bu ürünlerin ambardan çekilerek veya dışarıdan temin edilerek en kısa sürede yenileri ile değiştirilmesi gerekmektedir.

RULMAN NASIL DEĞİŞTİRİLİR / ÇAKILIR?

Sıklıkla kullanılan “DİK RULMAN YATAKLARI/YUVALARI” (SNV, SNL serisi vb. yataklar) takımı içerisinde, rulman, yatak, germe/sıkma manşonu, tespit bileziği, keçe bulunmaktadır.

Peki bir rulman değişiminde nelere dikkat edilir ve rulman değişimi nasıl yapılır?

1. Rulmanlı yatak grubu değişimi için işletmeci haberdar edilir
2. Sistem durdurulur ve işlem bitirilesiye kadar çalışmaması sağlanır (Gerekli güvenlik önlemleri alınır)
3. Güvenlik önlemi için kilitli bakım şalterleri kullanılır ve anahtarı işi yapan personelde bulunur
4. Öncelikli olarak rulman, yatak, manşon, keçe, tespit bileziği komple çıkartılır
5. Yeni rulmanın geçirileceği mil yüzeyi kontrol edilir. Eğer manşonun oturacağı yüzey çok fazla aşınmış ise milin tadilatı için çıkartılır veya yenisi ile değiştirilir
6. Mil yüzeyi düzgün/temiz ise veya yenisi ile değiştirilmiş ise mildeki kir ve pislik temiz ve kuru bir bez ile silinir.
7. Mil çap toleransları manşonun kayarak geçmesine müsaade edecek şekilde verilmeli ve imalatı buna göre yaptırılmalıdır (mil sıcak bölgede çalışacak ise genleşmelerde düşünülerek tolerans ayarlaması yapılmalı ve eksi tolerans verilmelidir)
8. Manşon somunu ve tırnaklı kilit rondelası (somunun dönmesini önleyen) sökülerek rulmanın göbeğinden geçirilir, daha sonra yönlerine dikkat ederek önce tırnaklı rondela dışbükey kısmı rulmana bakacak şekilde manşona geçirilir ve daha sonra yine yönüne dikkat edilerek somunun pah açılmış yüzeyi yine rulmana bakacak şekilde birkaç tur çevrilir (çevirme esnasında somun fazla sıkılmamalı aksi taktirde rulman iç bileziğini sıkarak yuvarlanma elemanı arasındaki boşluğu azaltacak ve aynı zamanda manşonun milde kayarak ilerlemesi zorlaşacaktır)
9. Sistemin izin verdiği durumlarda direkt olarak manşon rulmanla birlikte mile geçirilir bazı durumlarda ise rulman mile sürülür sürülmez yatağın alt parçası rulmanla birlikte yerine kaydırılması gerekebilir (rulman, yatağın alt parçasının içine oturtularak birlikte sürülmesi gereken durumlar olabilir)
10. Burada tüm işlemler yapılırken temizliğe çok dikkat edilmelidir, kirli eldiven ile rulman ve diğer malzemelere dokunulmamalıdır. Rulman, mile geçirileceği esnada poşetinden çıkartılmalıdır. Herhangi bir nedenle bir yere gidilecek ise rulman, yatak vs. üzerleri temiz bir bez veya naylon ile kapatılmalıdır.
11. Yapılacak olan bu işlemlerde bilinmelidir ki rulman montajında uyulması gereken kurallar  ömrü belirlemektedir
12. Rulmanın çakılmasına/sabitlenmesine başlamadan önce yatağı ortalaması açısından iki adet tespit bileziği rulmanın her iki tarafına yerleştirilir (Bir milin yataklamasında 2 yatak kullanılıyor ise tespit bilezikleri sadece tek yatakta iki adet olacak şekilde yerleştirilir, diğer yatakta tespit bileziği olmaz sadece rulmanın ortalanması için ilk başta konulabilir fakat daha sonra çıkartılması gerekmektedir, bunun nedeni genleşmelerden kaynaklı milin bir tarafını sabit diğer tarafını kayar/hareketli yapmaktır)
13. Eğer rulman konik delikli oynak makaralı ise keski veya ay anahtarı yardımı ile germe/sıkma manşonu somunu saat ibresi yönünde döndürülür ve rulman makarası ile yuvarlanma yeri arasındaki boşluk (radyal boşluk) sentil/filler çakısı ile rulman katalog tablosundaki değere göre kontrol edilerek çakılır/sıkılır (pratik olarak rulman çakılmasından sıkılmasından sonraki kalması gereken minimum değer, çakmadan önceki değerin 1/3 ünden az olamaz) (Bir diğer yöntem rulmanın konik yüzey üzerinde kayma mesafesini tespit edilerek yapılmasıdır)

NOT: Boşluk miktarı yuvarlanma elemanının yuvarlanma yüzeyi ile arasında bir yağ filminin oluşumunu sağlayacak düzeyde olmalıdır.

14.  Eğer rulman konik delikli oynak bilyalı rulman ise sentil çakısı ile boşluk miktarı ayarlanmaz, Tork anahtarı ile manşon somunu tabloya göre sıkılır ve daha sonra ikinci bir tablodan alınan ölçüye göre istenilen açı değerince çevrilir.

15.  Daha sonra somunun gevşememesi için tırnaklı rondela (somun kilidi) somun üzerindeki kanallardan en yakın olanına tornavida, keski vb. aletlerin yardımı ile yuvaya oturtulur.

16.  İki parçalı yatakların sağlı sollu kanallarına keçeler yerleştirilir ve milin oturma yerleri kuru sürtünmeyi engellemek için hafiften yağ sürülür  (keçelerin öpüşme yüzeylerinde bulunan çıkıntılara dikkat edilir)

17.  Keçeler takıldıktan sonra yatak içerisine basılacak gresten biraz alınarak rulmanın makarasına/bilyasına sürülerek yağ filminin oluşması sağlanır ve ilk devirlerde yuvarlanma elemanlarının yuvarlanma yüzeylerine baskı yapması ve deformasyona uğraması engellenmiş olur

18.  En son olarak yatağın üst kepinde/kapaginda bulunan tırnaklar yatak alt parçasında bulunan deliklere gelecek şekilde yönüne dikkat edilerek oturtulur ve civatalar sıkılır.

19.  Aynı işlem diğer rulmanlı yatakta da tespit bileziği olmadan uygulanır.

20.  Yatağın gresörlüğünden uygun gres basılarak işlem tamamlanır (gresörlük kirlenmemesi için plastik muhafazaları takılır)

21.  Sistem haberli bir şekilde çalıştırılarak kontrol edilir ve genel olarak gözlemlenir

NOT: Eski rulman, manşon, keçe, tespit bileziği kesinlikle kullanılmaz hurda metal atık kutusuna atılır. Yatak eğer yıpranmamış ise ve rulmanın dış bileziğinin oturduğu yüzeyde aşınma, dönme olmamış ise temizlenerek daha sonra tekrar kullanılabilir (yatak eski değil ve yıpranmamışsa).

Kullanılan yağlı üstübüler veya bezler kontamine atık kutularına atılarak bertaraf edilir.

Tags: germe manşonu kullanımı, rulman montajı, rulman nasıl çakılır, rulman nasıl değiştirilir, rulmanlı yatak değişimi, sıkma manşonu nasıl kullanılır, tespit bileziği kaç adet kullanılır, yatak nasıl değiştirilir

Category: Genel, Teknik Bilgiler